‘मलाइ काँडा बनाइदेऊ प्रिये’

किरण पौड्याल
जब हामी बगैंचामा पुग्छौ नि । केवल घुम्नका लागि । सुन्दर फूल हेरेर रमाउनका लागि , कृत्तिमतालाई च्वाट्टै विर्सिएर प्रकृतिसँग रम्नका लागि । बगैंचा, आफैमा कति राम्रो हुन्छ । जहाँ हजारौ फूल फुलेका हुन्छन् । कुनै सेतो, कुनै रातो त कुनै रङ्गीविरङ्गी । यिनै रङको सामूहिक रुप हो, बगैंचा । तर, हामी एउटा फूल मन पराउँछौ किनकि हामीलाई लाग्छ अन्यभन्दा यो उच्चो छ ।
फूल सुन्दरताको प्रतिक हो । जहाँ अफ्रिकन मूल, अमेरिकन, भारोपेली सबै बर्ग त्यहाँ पाइन्छन् । मतलब, एउटा सुन्दर बगैंचामा विभिन्न प्रकार र वर्गका फूल पाइन्छन् । जहाँको प्रेमको प्रतिक गुलावदेखि लज्जावती झारसम्म, राष्ट्रिय फूल लालीगुराँसदेखि सरस्वती वर्गमा पर्ने कमलसम्म । फूल केवल फूल मात्र होइन, एउटा प्रतिक हो । हो, सामूहिकताको प्रतिक हो । इन्द्रेणीको प्रतिक, अनि विश्वका मानिसहरुका वर्ग, वर्णको प्रतिक ।
एउटा फूलको प्रयोग अनेक ठाउँमा हुन्छ । चाहे त्यो भगवानलाई चढाउन होस् वा पितृ कार्जेमा राख्न । प्रेम दिवसमा प्रेमी÷प्रेमिकाबीच साटासाट गर्न होस् वा सिउरिएर कानमा लाउन । जब हामी बगैंचामा पुग्छौ नि अनि फूलको बर्णन गर्छौ । किमार्थ,आफ्नो स्वार्थ पूरा गर्न । चाहे टिपेर ल्याउन होस् वा सँगै फोटो खिचेर सुन्दरता झल्काउन । हामी जब भरिपूर्ण बगैंचामा फूल हेछौै नि त्यस बेला सबैभन्दा आनन्द लाग्छ । त्यो अद्भूत आनन्द जतिबेला सम्म रहन्छ । त्यति बेलासम्म हामीले त्यो टिप्दैनौ ।
जब हामी फूलको सुन्दरता जाँच्न डाँठबाट अलग गराउँछौ नि । त्यसबेला यो कुरा सकिन्छ । हामी आफ्नो अस्थित्व पूरा गर्न फूलको अस्थित्व सक्दैछौ । यस कारण कि फूलको सुन्दरता त्यति बेलासम्म हुन्छ त्यति बेलासम्म हामीले फूल टिपेको हुँदैनौ ।
मानौ, हामीले फूल टिपेउ त्यति बेला पनि फूलको मामुली अस्थित्व रहला । तर, त्यो फूलको महत्व फूलसँग रहदैन । किनकि न उसँग प्राण रहन्छ । न आफै जन्मिएको माउ बृक्ष । अनि जब हामी टिपेर हातमा फूल राख्छौ । सुम्सुम्याउँछौ, त्यसबेला फूलको अस्तिस्व केही बढी रहन्छ । तर, जुन बेला हामी फूल भूँइमा झार्छौ ।
त्यो बेला सम्झनु पर्छ, हामीले एउटा फूलको मरण गरायौ । किनकि फूल यस्तो वस्तु हो जसको महत्व कोपिलाबस्नुभन्दा पछि र ओइलाउनुभन्दा अघि मात्र महत्व हुन्छ । जब हामी त्यो फूल भूँइमा झार्छौ नि जब उसको कुनै महत्व रहदैन । न त्यो फूल प्रेमिकालाई हस्तान्तरण गर्न योग्य हुन्छ, न मन्दिरमा चढाउन उचित हुन्छ । मतलब, हामीले बगैंचामा साचिएका फूलको प्राण कतिबेलासम्म रहन्छ, त्यो हामी आफैमा भर पर्छ ।
मानिसको स्वभाव हो, स्वार्थ पूरा गर्न त्यो चीज अधिनमा राख्छ । हामी सोच्दैनौ कि स्वार्थ पूरा गर्दा त्यसको अवस्था के रहला ? मानौ, बगैंचामा देख्दा फूल जति रहर लाग्दो हुन्छ नि टिपेर ल्याउँदा त्यति नै कुरुप र नमज्जा । किनकि, हामी पत्तो पाउँदैनौ कि, हामीले बगैंचालाई रहर लाग्दो राख्न एउटा फूल पनि इट्टा बनेको छ । एकदिन फूलेको फूलले काँडालाई गुनासो गरेछ ।
‘यार,तिमी मेरो शत्रु हौ । किनकि तिमीले घोचेउ भने म रहन्न । तर, यो सत्य हो कि यहाँ मान्छे आए भने तिमीलाई भन्दा पहिला मलाई नै चुढेर लान्छन् ।’ अनि काँडाले अलिक अप्ठ्यारो बन्दै भनेछ,‘तिमी त देख्नका लागि त राम्रो भएको छौ । कसैले हेरेर त रमाइलो गर्यो । मलाइ त कोही हेर्न नि आएन । समाएन पनि ।’ यतिकैमा फूलले भनेछ,‘राम्रो भन्ने बस्तु त्यति बेला सार्थक हुन्छ । त्यति बेला राम्ररी प्रयोग गरिन्छ । म कसैको प्रिय बनेर पैतालामा पर्नुभन्दा तिमी नपरेकै जाति ।’
फूललाई फूल बनेकोमा सकस छ । किनकि, कसैको स्वार्थ पूरा गर्न मारिनु पर्छ, जुन काँडाले पर्दैन । जब एउटा फूल बोटमा फूल्छ नि । त्यति बेला सुन्दर हुन्छ । त्यो त्यति बेलासम्म सुन्दर रहन्छ जति बेला प्रयोगमा आउँदैन । हामीलाई थाहा छ, फूलको महत्व सुन्दरता झल्काउनु हो । तर, हामी कति स्वार्थी छौ है ।
आफू सुन्दर बनिन, सुन्दर बगैंचाको फूल ट्याप्पै टिपेर कानमा लगाउँछौ । यति मात्र होइन, तिखो काँडाले छेडेर माला बनाउँछौ । अनि सुन्दर बनिन लगाएर हिँड्छौ ।
सुन्दर फूल हामीलाई यस बेला सुन्दर लाग्दैन । किनकि, हामीलाई आफै सुन्दर बन्नु परेको छ । त्यही फूल मन पराएर बगैंचाबाट टिपेर ल्याइन्छ, अनि घोचिन्छ र लगाइन्छ । केवल आफू सुन्दर बन्नका लागि । हामीलाई लाग्दैन कि, सुन्दर फूल ल्याउँदा जति सुन्दर हुन्छ, घोच्दा त्यति नै कुरुप बन्छ भन्ने कुरा । तर, हामी त्यति बेला आफू पाखण्डी बनेका हुन्छौ, निश्चित स्वार्थ पूरा गर्न सुन्दर फूल खिल्दा समेत संवेदनशीलता पत्तो पाउँदैनौ । यति बेला फूलले मन दुखाउँछ र सँगै डाँठमा रहेको काँडा रमाउँछ । किनकि अघि सुन्दर लागेर ल्याएको फूल घोचिदै थियो र काँडा घोच्नमा प्रयोग हुँदै थियो ।
यति बेला काँडालाई लाग्दै थियो ।‘सुन्दर हुनु भन्दा कुरुप भएकै जाति, किनकि घाउ खाएर मर्नु त परेन ।’ यति बेला फूल धुरुधुरु रुन्छ,‘किनकि, रुप राम्रो भएर के गर्नु । आफ्नै एउटै माउबाट जन्मिएको सन्तान भिलेन बनेपछि ।’ यति बेला फूललाई समस्या हुन्छ । किनकि बोटमा मपाइ भएको फूल अहिले कसैको हातमा पर्नु परेको छ । उसलाई आफ्नो सुन्दरताप्रति घृणा लाग्छ । किनकि, अर्काको स्वार्थ पूरा गर्न सुन्दर भएकोमा असाध्यै तनाब लाग्छ । उसले बाचा गर्छ । आयित्दा फूल नबने प्रतिवद्धता । अनि, उसलाई पछुतो लाग्छ, आफू सुन्दर भएकोमा ।
अनि,आफूले सुन्दर भएकोमा घमण्ड गरेकोमा । र, सुन्दर भन्दै यौवन कालमा फोकटमा दिएका गफहरु प्रति । अनि जन्मजन्म फूल नबन्ने कसम खान्छ । किनकि, सुन्दरता स्वार्थमा विकेको उसलाई मन पर्दैैन । आफू घृणित भएको महसुस गर्छ । किनकि, आफ्नो घमण्ड बेफ्वाकमा गर्दा छिट्टै चाउरिनु परेकोमा ।
अनि, हात जोडेर विन्ति गर्छ । आफूलाई फूल नबनाइदिन अनुरोध गर्छ । अनि, काँडा बनाइदिन अनुरोध गर्छ । मायालु हातले मुसार्ने अघिका पात्रलाई पनि काँडा बनाइदिन आग्रह गर्छ । अनि जन्मजन्म अरु केही हुने वा नभए काँडा नै हुने प्रण गर्दै विदा हुन्छ ।