हराउदै छ दशैंको मौलिकता !

उमेर बढेर रौनक सकियो या त आधुनिक बन्ने होडमा हामिले हाम्रो मौलिकता मास्यौ । चाहे जे होस नजिकिएको दशंैसंग कुनै उत्सुकता छैन, लगाब छैन । माघे सक्राती बरु धेरै खुसी बोकेर आउँछ । होलिको रौनक आधुनिकता सङै बेग्लैरुपमा बढेको छ । डाँडामा कमेरो, रातो माटो खन्नेहरुको मेला, खोल्सिमा महिनौदेखि गुम्सिएका कपडाहरु बोकेर आउनेहरुको घुइचो, बारिमा ढकमक फुलेका तोरिका फुलहरु अनि भुनभुनाउदै रस खोजिरहेका मौरिको साङ्गित नृत्य, खेतामा झुलेका धानका बालालाहरुले दसै बोलाथे र फर्किन्थे कामको सिलसिलामा गाउँ छोडेकाहरु हर्ष लिएर ।
त्यो पल देखे पछि अन्तर हृदयले उमङ्ग मनाउदै भन्थ्यो ल अब दसै आयो, आजकल रातो माटो छैन,रातो माटो खन्ने डाडा छैन,खोल्सा खोल्सी आफ्नै सन्नटा सङ्ग आजित बिरह सुसाउदै दसै बोलाउछन ।

रातो माटो लिपिएको कौशी, सेता कमेराले पोतिएको घरका भित्ताहरु, सयपत्रीले ढाकिएको घुरेन, तोरी फुलेका बारी, धान झुलेका खेत यी सब अब त सम्झनामा मात्र छन् ।

रातो माटो लिपिएको कौशी, सेता कमेराले पोतिएको घरका भित्ताहरु, सयपत्रीले ढाकिएको घुरेन, तोरी फुलेका बारी, धान झुलेका खेत यी सब अब त सम्झनामा मात्र छन् । सन्तानले डाँडाकाडा ढाकुन भन्दै हजुरबुबाले आशिर्वाद दिदा म सोच्थे यत्तिका मान्छे क्यार्न चाइने हुन ? तर परिस्थिती बिशेष यस्ता कार्जे तथा चाडबाडमा ठुलो परिबारको जमघट साच्चै मनमोहक देखिने रैछ । रित्तिदै गरेका बस्ती, पर्देसिएका सयौ युवा, ढल्किएको उमेर सङ्ग थलिएका प्रौड अनि परिस्थितिले गिजोलेर रानो हराएको मौरी जस्ता केटाकेटी अनो खिन्न मन बनाउदै थोते बुढाको हासो झै किच्च मुस्काइरहेको गाउँ आजकल गाउँ, गाउँ जस्तै लाग्दैन ।

अझ सबै भन्दा धेरै याद आउने भनेको लिङ्गे पिङ, रोटे पिङ्ग आजकल देखिदै देखिदैन । लिङ्गेपिङ हाल्न भेला हुने कुरोले मात्रै पनि आधी दशैको माहोल बनाउथ्यो, बुढापाका लठारो बाट्न जम्मा हुन्थे, उनिहरुको जिवनका अनुभव एक आपसमा साट्थे हामि सुनेर मात्र नि दङ्ग पर्ने गरेका थियौं । युवाहरु बासका लिङ्गो काट्न जानेदेखी लिङ्गो गाड्ने, लिङ्गोमा चढ्ने त्यो बिचका गफ, सास्ती र सफल्ता सङ्गै मच्चिएको लिङ्गेपिङको र निस्किएको चुइचुइ आबाजसंग गाउने थर्किने कुलुलुलुलु………सायद जिवन्त याद बनिरहन्छ ।

अष्टमिमा ढालिने खसिले एक तिहाई दशैं मनाउथ्यो । रातो अक्षेता र पहेला जमरा कानभरी सिउरिएर झिस्मिसेमा दौडिदै गरेका मान्छेहरुलाई देख्दा मन त्यसै फुरुङ्ग हुन्थ्यो, सबै भेला भएर टिका लगाउने पालो कुर्दा कुर्दै भोकले आन्द्रा बटारेको त्यो पल कसरी बिर्सन सकिन्छ ।

केटाहरुको तिनपत्ति, बुढाहरुको जुट्पत्ती र ओट्टि, ओ हो यो तासको रौनक, फेरि अब कैले देख्न पाइन्छ होला । अष्टमिमा ढालिने खसिले एक तिहाई दशैं मनाउथ्यो । रातो अक्षेता र पहेला जमरा कानभरी सिउरिएर झिस्मिसेमा दौडिदै गरेका मान्छेहरुलाई देख्दा मन त्यसै फुरुङ्ग हुन्थ्यो, सबै भेला भएर टिका लगाउने पालो कुर्दा कुर्दै भोकले आन्द्रा बटारेको त्यो पल कसरी बिर्सन सकिन्छ । पुराना पुस्ता सकिए सङ्गै यो सबै सबै हराएर जादै छ ।

हराउदै छ मौलिकता अनि त्यो दशैंको माहोल अबको पुस्तामा देख्न खासै पाउदैन होला । अहिलेको पुस्ताले रम्परागत रुपमा मनाउदै आएको चाडवार्डलाई खासै चासो दिएको देखिदैन । पछिल्लो समय युवाहरु सामाजिक सञ्जालमा भुलिने, लागुपदार्थ सेवन गरी चाडवार्ड मनाउदै आएको देखिन्छ । अनि देखासिखि पनि यस्ता पर्वमा देखिन्छ यसले चाडवार्डको नाममा भविष्यमा भयावह रुप ल्याउछ । आउने पुस्तालाई हाम्रो परम्परागत चाड पर्वको विषयमा कसरी अवगत गराउने हो यो विषयमा गम्भिर हुन पर्ने देखिन्छ ।

धन्यवाद
बडा दशै तथा शुभ दिपावलिसहितका नजिकिदै गरेका सम्पुर्ण पर्वहको शुभकामना ।